Po nekim piscima cijela teritorija Rožajske opštine, neka- da se zvala Rožaje, a sam grad Trgovište. To ime Rožaje nije dobilo tek tako. Rožaje je od davnina bilo čvor i raskrsnica trgovine. Tu su se ukrštali karavanski putevi još u vrijeme Dubrovnika i Skadra, koji su trgovali sa Istokom. Dubrovački trgovci su birali puteve kuda im je bilo najbezbjednije da sa- čuvaju tovare od pljačke. Albanci su im bili najsigurniji obe- zbjeđivači od pljačke . Albanska komita ih je pljačkala prili- kom prolaska kroz Sandžak. Zato su Albanci bili sprovodnici karavana preko Rožaja, koji su se bavili obezbjeđivanjem
karavana preko ovih teritorija. Zato su Dubrovčani birali put preko Rožaja i Kosova za Skadar i Dubrovnik, te je zato Ro- žaje bilo centar trgovine, kao što je bio i Novi Pazar. Preko Kosova i planine Žlijeb, preko N.Pazara i Mitrovice, uz dolinu Ibra, Rožaje je bilo raskrsnica. Sa istoka se trgovalo kožom, vunom, svilom, pamukom, voskom, medom i začinima, pre- ma Zapadu. Sa Zapada prema Istoku industrijskom robom, solju i šećerom, te i pamučnim tkaninama.
Kada su Dubrovčani pronašli bolji put od Skoplja preko Niša, za Sarajevo i Mostar, Rožajcima je ostala tradicija da se sami bave tom trgovinom. Od davnina su bili poznati ro- žajski karavani. Na Pešteri su se gajile ergele konja, da bi ih prodavali prvo Dubrovčanima, a potom i Rožajcima. To je bila rasa konja srednje veličine, koji su bili pogodni za ove te- rene. Rožajski karavani snabdijevali su raznim vrstama roba Rožaje i mnoge druge gradove u Sandžaku.
Seosko stanovništvo Rožaja, a i cijelog Sandžaka bavilo se stočarstvom, jer je ovaj kraj bio pogodan samo za uzgoj sto- ke. Poljoprivreda je bila slabo razvijena, uspijevale su samo neke vrste žitarica, i to: Ječam, ovas, raž i heljda. Livade su bile senokosne, pašnjaci dobri, te se zbog toga stanovniš- tvo bavilo uglavnom stočarstvom. Tako je Rožaje, baveći se stočarstvom, bavilo trgovinom stoke i stočnih proizvoda, mesom, maslom, raznim mlečnim proizvodima, kožom i vu- nom. Kožom domaćih životinja, ali i kožom divljači, jer su naše šume bile pune razne divljači, čija je koža imala dobar plasman na Zapadu. Posebno krzno od kune, bilo je mnogo skupo na Zapadu. Jedna koža kune vredela je kao par volova.
Sve ove proizvode plaćali su rožajski trgovci koji su kara-vanskim putem stizali na Zapad i tamo vršili prodaju.
S obzirom, da je rožajski kraj raspolagao šumom, mnogo se stanovnika Rožaja bavilo izgradnjom drvenih sudova od bora i malike: kace, karlice, burila, vagani, stapovi, kašike i td. U to doba bilo je dobrih majstora koji su gradili drvene kuće- brvnare, jer drugih nije ni bilo. Nešto zidanih kuća bilo je u gradovima.
Ko je bio u mogućnosti da sazida kulu od kamena svrsta- vao se u bogate. Pošto među nama nije imalo majstora koji zna da zida kamene kuće, dovođeni su majstori iz Dibre kod Prizrena, a zvali smo ih Dibrani. Odavno su u Rožaju nastale pilane, tzv. Potočare, koje je vodena snga pokretala. Te pilane rezale su trupce i to je bila prvobitna industrija koja je prera- đivala drvo. Na tim pilanama rezana je i daska, koja je opet karavanima konjskim tovarima nošena i prodavana tamo gdje nije bilo pilana. Iz Rožaja čuveni Rožajski karavani našli su sebi posla kupujući dasku u Rožajama i prodajući je po Sandžaku, Kosovu, Crnoj Gori i Srbiji. Od nastanka ovih pilana, mnogi ljudi su sebi našli posla. Trgovci, radnici koji su tamo radili, karavandžije koji su je prenosili, a mnogi su je kupovali pa prodavali.
Od tada su u ovim krajevima počeli da rade stolari, koji su finalizirano drvo prodavali kao gotov proizvod, na rožaj- skom i dr. tržištima.
Balkanski ratovi i Prvi svjetski rat, naterali su rožajsku pri- vredu da stagnira. Pored ratova, u to doba vladala je velika glad i bolest zvana „španjolka“, koja je odvela u smrt mnogo našega naroda. U to doba stočarstvo je odigralo veliku ulogu u spasavanju naroda od gladi. Odmah poslije Prvog svjetskog rata, ponovo oživljava privreda.
Pored trgovine, počinje eksploatacija šuma, stanov- ništvo se zapošljava na sječi i splavarenju građe Ibrom za K.Mitrovicu, gdje se ta građa rezala. Izgradnjom kamionskog puta Rožaje – Pazar, akcionarsko društvo „ Treska“ iz Skoplja, podiže pilanu na mjestu današnjeg Gornjeg Ibra, gdje prera- đuju drvo i drvne sortimente, te se tu zapošljava dobar dio našega naroda. Trgovina opet oživljava, karavani rade i sve tako do Drugog svjetskog rata.
Za vrijeme rata, otvara se granica prema Albaniji i naši trgovci ponovo imaju pune ruke posla. Prenosi se razna roba za Skadar, a otuda za Sandžak.
Završetkom Drugog svjetskog rata privredu preuzima dr- žava, a privatna trgovina i privreda nestaju. Glavnu ulogu u rožajskoj privredi preuzimaju državna preduzeća, ali je to planska privreda koju diktira država. U Rožaju je glavna pri- vredna grana Šumarstvo: eksploatacija šuma, prerada drve- ta i trgovina istim. I dalje najveći dio drveta neprerađen, od- vozi se Ibrom i kamionima odlazi iz Rožaja tamo gdje vlast odredi i po cijeni koju formiraju nadležni za to. Tako rožajska privreda gubi ogroman kapital.
Odvajanjem preduzeća od državne uprave, Rožajska pri- vreda brzo napreduje. Gornji Ibar postaje gigant koji svojim proizvodima konkuriše na svim tržištima Jugoslavije. For- miraju se trgovinska preduzeća i zadruge koje uspješno po- sluju. Rožajska privreda prednjači.
Gornji Ibar postaje privredni gigant u CG i Jugoslaviji, uvođenjem nove tehnologije. Gornji Ibar za jednu smjenu reže 120 m3 oblovine, proširuje pogone, proizvodi panel i šper ploču, u modernom stolarskom pogonu. Otvara svoje poslovne centre u svim većim gradovima Jugoslavije.
Za nekoliko godina Gornji Ibar podiže dvije fabrike: „De- kor“ i moderni autoremont. Dolazi do integracije malih pre- duzeća. Zadruga se integriše sa Trgovinskim preduzećem
„Bisernica“, koja ima svoje trgovinske centre i stovarišta ši- rom Jugoslavije, u svim većim gradovima. Bisernica podiže fabriku za preradu ljekovitog bilja i šumskih plodova. Zavi- deći rožajskoj privredi ,“ Goša“ iz S.Palanke, podiže fabriku za preradu mašinskih djelova. Fabrika kristala iz Zaječara, podiže fabriku za finalizaciju kristalnih proizvoda. Sve ove fabrike locirane su u Industrijskoj zoni „Zeleni“. Neki su je zvali „RUR“, na ime nemačke industrijske oblasti. „Titeks“ iz Titograda otvara fabriku tekstila u Rožaju i td. U to doba u rožajskoj privredi radilo je 8.000 ljudi.
Od svega ovoga, 2005. godine, u proizvodnji radi oko 100 radnika koji ne primaju plate i po dvije godine. Zdravstvo, prosvjeta i državna uprava još rade i primaju nekakve plate. Ima nešto privatne trgovine i proizvodnje, gdje su radnici pretežno neosigurani i primaju mizerne plate. U ovakvu si- tuaciju je Trgovište došlo 2005. godine.
Razgovor o ovom članaku