Aćif Bluta ili Aćif Efendija, kako Sandžaklije nazivaju svog glavnog heroja, je velika ličnost koja je potpuno ignorirana od strane albanske historiografije pisane koja nažalost još i dan danas je u duhu Envera Hodže. Kosovskih historičari su tu historijugrafiju kopirali i po slovu i po duhu. U srpskoj istoriografiji Aćif Efendija je tretiran kao ratni zločinac, saradnik nacista i jedan od tvoraca Velike Albanije.

Prije mnogo godina dao sam priliku mojim studentima političkih nauka i diplomatije, magistarskog  nivoa,  da istraže lik Aćifa Efendije Blute, ali tu priliku je iskoristio tek nakon desetatk godina, samo Ismet Azizi, koji je napravio monografiju koja je premašila veličinu i kvalitet magistarskog rada.

Zbog kvaliteta rada ovu monografiju je izdana od strane najprestižnije izdavačke kuće na albanskom jeziku: Logos-A iz Skoplja. Bilo bi dobro da ova monografija bude objavljena i na bosanskom jeziku.

Ismet Azizi je u velikoj mjeri iskoristio srpske izvore, lišavajući ih od partijse i nacionalističke ideologije. Za mnoge optužujuće navode srpskih autora, Ismet Azizi je istraživao gledište, ali se ispostavilo da za te optužbe nedostaju činjenice i dokazi.

Bošnjački pisani izvori o Aćifu su rijetki i korišteni su u ovoj monografiji. Korišteno je i nekoliko albanskih izvora, kao što je Aćifov govor u osnivačkoj skupštini Druge Prizrenske Lige (16-20.09.1943). Aćif je bio potpredsjednik ove organizacije koja je de facto ponovo uspostavila Albaniju kao državu nakon kapitulacije Italije i preuzela vlast u Tirani. Aćif je bio poslanik Novopazarskog sandžaka u Parlamentu Albanije u Tirani.

Svakako je ono što je Aćifa Efendiju – Blutu  učinilo besmrtnim u kolektivnom sjećanju Sandžaka jeste herojska i uzorna odbrana Novog Pazara od opasnosti četničkog genocida. Ovaj dio je tretiran s posebnom pažnjom.

Nakon objavljivanja ove monografije o Aćifu Efendiji – Bluti, jedna ulica u Prištini i jedna u Gnjilanu su dobile njegovo ime. Veliku fotografiju Aćifa Efendije -Blute inaugurirala je predsednica Kosova u centru Kosovske Mitrovice, gde je svrstan među 27 najzaslužnijih ličnosti za grad Kosovska Mitrovica.

Ova monografija o Aćifu zaslužuje da bude obavezna lektira za srednjoškolce na Kosovu, a nakon objavljivanja na bosanskom jeziku i u Sandžaku.

Onda kada Sandžak bude slobodno disao, veliki spomenik Aćifa Efendije – Blute imaće svoje mjesto u centru Novog Pazara.

Ova knjiga je doprinos u tom pogledu.

Priština, 01.01.2022

Prof.Dr. Nexhmedin Spahiu