Dr Borivoj Panjevac, sekretar Opšte državne statistike, u svom predavanju, koje je održao u Srpskom kulturnom klubu, bavio se pitanjem jezika manjina, te potrebom njihovog odumiranja.
“Popis stanovništva koji je izvršen 31. januara 1921, nije uopšte uzimao u obzir narodnost. Pored drugih obeležja uzimali su se iskazi o maternjem jeziku stanovništva. Međutim, ti iskazi nisu se publikovali kao podaci o maternjem jeziku, već je maternji jezik poslužio kao jedina oznaka za određivanje presumptivne narodnosti. Prema maternjem jeziku zaključivalo se o narodnoj pripadnosti, tako da su sve jezičke manjine u našoj državi, eo ipso, proglašene za narodne manjine…
Da se tome doskoči pokušalo se popisom stanovništva od 31. marta 1931, da se obuhvati i obeležje narodnosti kao poseban atribut. Nažalost, usled rđave organizacije popisa, pokušaj nije uspeo. Ostaje da se i sada pođe putem kojim se išlo pri određivanju popisne građe iz 1921, tj. da se podaci o maternjem jeziku smatraju kao podaci o narodnosti, ili pak da se ti podaci i publikuju samo kao podaci o maternjem jeziku stanovništva. Ovo drugo rešenje ima opet nezgodu, što bi se narodna većina srpsko-hrvatsko-slovenačka cepkala na dva dela – srpskohrvatski i slovenački jezik. Ali je tu najbolje držati se poznatog ustavnog propisa koji govori da je službeni jezik srpsko-hrvatsko-slovenački i iskazati obadva književna jezika u jednoj rubrici”.
Panjevac dalje kaže da se “može očekivati da će manjinski živalj opadati u onoj meri u kojoj se narodni jezik (‘srpsko-hrvatsko-slovenački’ – p.p.) kao nosilac nacionalne duhovne kulture bude širio, naročito kod onog dela današnjeg po jeziku manjinskog stanovništva u kome, doduše, nema uvek jasnog nacionalnog osećanja, ali latentno postoji izvesna svest o krvnim vezama sa narodnom celinom… Već se može konstatovati da, npr. rumunski jezik pokazuje znatno opadanje u istočnoj Srbiji između dvaju popisa, 1921. i 1931”.
“Monitor”, god. 4, br. 155, Podgorica 8. X 1993, str. 28-29; br. 156, 15. X 1993, str. 28-29.
Razgovor o ovom članaku