Studirao je geologiju, naukovanje za tonskog inženjera i nekoliko godina kao saksofonista – nije pravi put, ali ni sasvim neobičan koji je Otmar Jenner u početku izabrao. Ali pošto Hamburžanin, koji je rođen 1958. godine, pripada generaciji čiji su očevi mogli biti krivi u nacističkoj Nemačkoj, Jenner je svoje gnjavio pitanjima i “u jednom trenutku nije mogao da izdrži da ne dobije odgovore”. Njegov otac nije bio jedan od počinilaca, “on je bio religiozna osoba u dobrom smislu”, kaže Jenner. “Tek mi je kasnije postalo jasno da su ga iskustva iz tog vremena jednostavno ostavila bez teksta i na kraju ga razbila.” A da bi mogao razumjeti svog oca, želio je da osjeti njegova iskustva iz prve ruke, “kao što svaki sin istražuje svog oca.“
Tako je Otmar Jenner “prepatio isti strah” i postao ratni reporter. Godine 1989, za svoj prvi posao u časopisu Tempo, sletio je u Kabul, u Avganistanu, “dok su granate padale svuda unaokolo”. Dvije godine kasnije, napustio je Bagdad samo nekoliko sati prije početka “Operacije Pustinjska oluja”, a u godinama koje su uslijedile, Jenner je napravio brojna putovanja u bivšoj Jugoslaviji. Ono što je Jenner tamo video i doživeo, u Beogradu i Ljubljani, Sarajevu i Prištini, često je bilo teško opisati. Ali tamo gdje su drugi žurno pobjegli natrag u civilizaciju nakon prvih utisaka, on se iznova vraćao u užas. “Ne zaustavljam se negdje gdje smatram da je priča završena, već samo tamo gdje ljudi sami prestanu da je pričaju.”
Čini se da je Jenner izdržao više nego što je prihvatio činjenicu da je sve više morao da se zapita u kojoj mjeri posmatrač može postati saučesnik ili čak neizbježno postati saučesnik. Njegovi izvještaji o masakrima i nezamislivim tragedijama suviše su pedantni da bi bili optuženi za voajerizam. U međuvremenu, Jenner je stavio tačku na svoj novinarski rad: “Moje putovanje na Kosovo u novembru 1998. bilo je poslednje te vrste. Dosta je.” Kada Otmar Jenner prokomentariše rat na Kosovu, brzo shvatite koliko je još uvijek zabrinut zbog često dugih boravaka tamo. Kada lakonski izveštava da su još 1993. godine u Prištini „svi mogli da vide da srpska manjina, naoružana do zuba, samo čeka da Beograd da zeleno svetlo za lov” – a od svega „mladi ljudi, koji su zapravo na obje strane kao dio jedne naizgled međunarodne pop kulture stasale, povlačile granice: dok su se Albanci, koji su, suprotno nekim pretpostavkama, bili visoko kultivirani, sastajali na kultiviranom obroku ili slušali lagani Soul u svojim kafanama, dotle je ratnohuskacki teški metal odjeknivao po srpskim kafanama.”Samo mali predznak onoga sto se spremalo.
U nekom trenutku, tako fina zapažanja uvjerila su Jennera da svoje “razmišljanje o impulsu negativne energije, o očiglednoj nemogućnosti da se oslobodi ovog nesretnog lanca nasilja” prenese u druge formate osim reportaže. Njegov prvi roman “Sarajevski safari” (Kiepenheuer & Witsch) nedavno je objavljen i zahtijeva jake živce za čitanje. Ovdje Jenner razvija ne tako fiktivnu izmišljotinu o ponudi koja se reklamira društvenim ljudima da za mnogo novca odu u poteru u ratom razorenom Sarajevu. 400 stranica ispunjenih grubom silom, vulgarnostima, perverznim fantazijama i beznađem, “nagrizajući, užasan roman”, kako sam autor kaže, “zavidim da nikome ne čitam”.
Ipak, prosvetiteljsko delo. Svako ko se, suočen sa gnusnim NATO brifinzima, hladnom retorikom političara i živopisnim slikama bede, još uvek pita o kakvim se zločinima nad Albancima mora pretpostaviti, naći će odgovor ovde. I mnogo je okrutnije nego što nas igre brojeva mogu natjerati da povjerujemo. „Kao što je nekontrolisano klanje počelo u Bosni kada su međunarodne trupe otišle“, kaže Jenner, „takođe moramo da zamislimo situaciju na Kosovu“. Ako uopšte možemo da zamislimo tako nešto. „Upoznao sam ljude na Kosovu“, nastavlja Džener, „koji su fizički i psihički osakaćeni u jednom noćnom napadu Srba, a bojim se da Srbima koji su pali u ruke UČK jedva da je procvetala drugacija sudbina. ”
Otmar Jenner izvukao je više od trajnih uspomena iz svog susreta s užasom: „Ja sam uplašena osoba, ali sada znam da pod zastrašujućim okolnostima, kao što je kada mi policajac stavi pištolj ispred grudi, postajem nevjerovatno miran i da je osjećaj kontrole situacije kao inferiornog izuzetno impresivan.” Naša zapadna kultura “sa svojim fetišom vječne mladosti” nikada ne razmišlja o svom kraju i tako gubi mnogo vremena. “Za mene je bilo iscjeljujuće i nimalo bez radosti shvatiti koliko dragocena i sveta može biti svaka sekunda proživljenog života.” Čak i ako teško da postoji jedan u kojem se Otmar Jenner ne prisjeća užasa rata. Baš kao i njegov otac tada.
prevela: Elifa Kriještorac
Razgovor o ovom članaku