Tradicija etničkog čišćenja (II)

Đorđe Perina, upravnik Saveza srpskih zemljoradničkih zadruga, održao je predavanje u Srpskom kul­turnom klubu, 16. VI 1937, pod naslo­vom: “Nacionalizovanje Vojvodine i Južne Srbije”, u kome kaže:

“Ovi Arnauti, kao stran elemenat, predstavljaju za nas nacionalnu i političku opasnost. Brojno su jaki i kompaktni, zauzeli su centralni po­ložaj i prekinuli nam nacionalni kon­tinuitet i vrlo važne saobaćajne veze koje moraju proći kroz ove krajeve. Osim toga sva ova masa naslanja se na Albaniju, koja ima politički uticaj na nju….”

Đ. Perina kaže da su se, između 1921. i 1931, Srbi u Vojvodini um­nožili (kolonizacijom) za 17,3 odsto, a ostali Vojvođani samo za 6,86 ods­to, pa zaključuje: “Ovo je bio lep uspeh, jer je naš apsolutni broj pril­ično odskočio”. Perina žali što posrbljavanje nije bilo potpunije: “Ni naše Bunjevce i Šokce nismo mogli pridobiti, već odoše u Hrvate (…). Jedini je put za nacionalizaciju Vojvodine da se manjine majoriziraju putem preseljavanja (…). Kad bi mogli zameniti 300.000 Madžara sa Srbima, naš bi se broj popeo na 774.000 ili 52 odsto, a sa Bunjevcima mi bi iznosili 881.500 ili 60 odsto. Ovim bi se rešilo osnovno pitanje nacionalizacije Vo­jvodine. Samo je pitanje da li je mo­guće izvesti ovo preseljenje”, jer, kako veli Perina, to je teško pošto nema zemlje za naseljavanje novih kolonista a i “pitanje obzira prema Evropi i ugovoru o manjinama”. Perina pre­dlaže preseljavanje pravoslavnog živ­lja (“Srba”) iz Slovenije jer su “za Hrvate nacionalni teret”, a Vojvodina bi dobila veći procenat “srpskog” sta­novništva.

Zanimljivo je koje sve metode predlaže ovaj autor, da bi se promijenila etnička struktura Vojvodine. Pošto je željeznica bila u državnijem rukama, koja u Vojvodini iznosi 2.200 km, sa preko 15.000 službenika, te služenike treba “dovoditi iz naših et­nički najjačih krajeva” pa bi nastalo “osveženje krvi”, te da u službu treba primati “oženjene i sa najmanje dvoje muške dece”.

Govoreći o Kosovu, Đ. Perina se dotiče i istočne Srbije: “Sa preselja­vanjem Arnauta i Turaka, treba rešiti i pitanje Vlaha u istočnoj Srbiji. Pre­ma statistici od 1921. tamo ih je bilo 143.000, dosta kompaktno naseljenih. U sedam srezova imali su apsolutnu većinu, i to u dva sreza preko 80 pos­to, u jednom srezu 73 odsto, a četiri sreza sa 50-60 odsto. Osim toga bilo ih je u tri sreza 25-30 odsto, u jednom srezu 16 odsto, a u tri sreza po 10 odsto. Iz srezova gde su kompaktni treba jedan deo poslati u južnu Srbiju i razrediti ih tamo po svoj pokrajini, a na njihova mesta u Krajini naselili naš narod”. Pitanje Vlaha (Rumuna) “riješeno” je 1945. godine jednom anketom tadašnjeg Pokrajinskog ko­miteta KP Srbije, na čijem je čelu bio Marko Nikezić: po “rezultatima” te ankete Vlasi su se izjasnili da su “Srbi” koji govore rumunski, pa su i u “nau­ci” tretirani kao dio Srba, “posebna grupa” koja se izdvaja po “izvesnim etničkim karakteristikama a najviše kao dvojezična masa (rumunski i srpski)”.

Što se tiče dalje srbizacije, Đ. Pe­rina misli da glavni zadatak pripada školstvu. “Nacionalnom radu među našim (pravoslavnim i musliman­skim) elementom u južnoj Srbiji smetaju izvesne stvari. Tu dolazi na pr­vom mestu jugoslovenstvo, koje je potislo srpstvo i time izvuklo osnovu nacionalnom radu (…). Ponajjače sredstvo nacionalizovanja – školu – ispustili smo iz naših ruku. Niti nam je škola srpska, ni duh u njoj, niti su nastavnici isključivo Srbi, koji bi nacionalno radili, a bez toga se postižu slabi nacionalni uspesi. S toga treba u ovim našim krajevima u kojima nema Hr­vata i Slovenaca u sav državni i autonomni rad, a naročito u školu, uvesti srpski pro­gram i duh. Bez toga će se teže nacionalno osvestiti one nesvesne naše mase. (…). Pored toga tamo tre­ba razviti jači kulturni ži­vot u čistom nacionalnom duhu preko viših škola, nauke, književnosti, pozorišta, novina i drugih sredstava. Sav naš rad treba udesiti da privlači, jer ina­če nema uspeha. Što ulazi u glavu ne pridobija, već samo ono što ulazi u srce (…). Nacionalni rad u Vo­jvodini je teži, jer su manjine tamo kulturno i pri­vredno naprednije, a nacionalno gotovo svesne”.

Kao što se vidi, Srpski kulturni klub se suprotstavljao tzv. “jugoslavenstvu” kralja Aleksandra Karađorđevića koji je svojim ukazom (3. X 1929) naz­vao zemlju Jugoslavija a narod u državi “jugoslavenskim narodom”, što je bila “samo maska ispod koje se jasno krije velikosrpska politika”, kako docnije za­ključuje Svetozar Pribićević, jedan od najvatrenijih tvoraca Jugoslavije. Ale­ksandar je mislio da će centralizmom ublažiti suprotnosti između naroda koji su se našli u novoj državi. Nakon atentata na Stjepana Radića (izveo ga potuđeni Crnogorac – Punisa Račić) kralj Aleksandar je uzviknuo da je prije za podjelu države nego za fed­eraciju. Vladimir Dvorniković je tada zapisao da “nema još ni jedinstvenog pojma ni jedinstvene ideje o naciona­lizmu koji treba da bude nosilac dr­žave”. On gubi iz vida da je teror u Crnoj Gori, Kosovu, Makedoniji, Hrvatskoj i Bosni – uništio idealizirano tzv. jugoslovenstvo. Čak je i Sv. Pribićeviću bilo postalo jasno (iako dockan!) da u Jugoslaviji ima “raznih indi­vidualiteta koji ne podnose vlast jednih nad drugima”. Od mnogijeh autora omalovažavani su oni koji su postavljali crnogorsko pitanje, a for­sirani su Crnogorci potuđenici koji su negirali crnogorstvo, od kojih se stvorio poseban tip “legionara” što se bore protivu sopstvenog naroda. U navedenom tekstu Đ. Perine, u kome se daje posebni zadatak školstvu u procesu srbizacije, važno je uočili njegovu aktuelnost kad je u pitanju crnogorsko školstvo i kultura, u kojima u totalu djeluje velikosrpska legija. Jedino je ohrabrujuće što je to festivalsko-školsko i turističko propagiranje velikosrpstva na izuzetno primitivnom, neinteligentnom, legandarno-slaboumnom nivou, pa često postiže suprotan rezultat; a osim toga, relativno je lak posao neutraliziranje te epsko-srpsko-kafanske “edukacije”.

Prema podacima popisa od 31. I 1921. godine, koje navodi Đ. Perina, u zemlji je bilo neslavenskog stanovništva: Rumuna 229.000, Nijemaca 513.500, Mađara 472.000, Albanaca 442.000, Turaka 150.000. ostalih 64.500. “Na osnovu ovoga računa – zaključuje Perina – može se postaviti pravilo, da se oblasti jedne države sa velikim procentom stranog stanovništva mogu nacionalno majorizirati samo istodobnim iseljavanjem stranog i useljavanjem svoga naroda, odnosno izmenom stanovništva Na prvom mestu treba početi sa iseljavanjem Arnauta u Albaniju. Tamo ima još dosta puste zemlje, koja može primiti veliki broj naših Arnauta.

“Monitor”, god. 4, br. 155, Podgorica 8. X 1993, str. 28-29; br. 156, 15. X 1993, str. 28-29

nastaviče se