Nga Shaban Murati

Në diplomaci nuk ka rastësi veprimi apo qëndrimi. Dalja brenda muajit prill e dy “non pejpërve”, (letra jozyrtare) për rivizatimin radikal të kufijve të shteteve në Ballkanin Perëndimor, jo vetëm që nuk është e rastit, por përbën një fushatë të orkestruar.

Së pari, të dy non-pejpërat kanë objekt rihapjen e konflikteve midis shteteve në Ballkanin Perëndimor nëpërmjet shkëputjeve apo shkëmbimit të territoreve.

Së dyti, të dy non-pejpërat u publikuan njëri pas tjetrit në Ballkanin Perëndimor ose në ish-Jugosllavi, njëri në Ljubjanë dhe tjetri në Prishtinë.

Së treti, të dy non-pejpërat në mënyrën më të qartë të lexueshme merren me ish-Jugosllavinë dhe fjala “Ballkan apo Ballkan Perëndimor” e përdorur në tonë është një eufemizëm neojugosllav. Në një parametër të përbashkët ato kërkojnë rindezjen nga e para të krizës dhe luftrave në ish-Jugosllavi.

Së katërti, në të dy non-pejpërat kemi si objekt prishjen e shteteve, që dolën nga ish-Jugosllavia, prishjen e shtetit të Bosnje-Hercegovinës, të shtetit të Kosovës, të shtetit të Malit të Zi dhe të shtetit të Maqedonisë së Veriut.

Së pesti, të dy non-pejpërat i kundërvihen në mënyrë flagrante dy parimeve qëndrore të Perëndimit në trajtimin e prishjes së Jugosllavisë.

Parimi i parë është që kufijtë e shteteve, që dolën nga federata Jugosllave, do të jenë kufijtë administrativë, që ata kanë patur në atë federatë. Parimi i dytë perëndimor, i sanksionuar edhe me rezolutë të KS të OKB, është që asnjë nga shtetet që dolën nga ish-Jugosllavia, pra as Serbia, nuk është trashëgimtare e Federatës Jugosllave, dhe të gjithë ato shtete u pranuan në OKB si shtete të rinj.

Tani non-pejpërat duan të trazojnë ujrat dhe ta kthejnë në gjendjen e luftrave të përgjakshme të viteve 1991-1999 dhe t’i bëjnë çorap shtetet dhe rajonin, duke nxitur shtetet ish-jugosllave që të mos pranojnë kufijtë ekzistues zyrtarë, por të përleshen prapë me njëri-tjetrin.

Së gjashti, megjithëse në mënyrë tinzare iu faturua autorësia e planeve të non-pejpërve qeverisë së Sllovenisë dhe diplomacisë së Gjermanisë dhe të Francës, askush nuk ishte në gjendje t’i përgjigjej vërejtjes së thjeshtë se përse Gjermania dhe Franca kishin nevojë t’ia çonin në kutinë e postës së mediave periferike të shteteve të vegjël ish-jugosllave idetë e tyre të reja diplomatike dhe nuk gjenin dot media gjermane dhe franceze me qarkullim europian dhe botëror për të lëshuar ballonat e provës.

Veç kësaj, askush nuk ishte në gjendje t’i përgjgjej vërejtjes tjetër të thjeshtë se si ishte e mundur që Gjermania dhe kancelarja e madhe Merkel, kundërshtarët kryesorë të vendosur të idesë serbo-ruse të shkëmbimit të territoreve midis Kosovës dhe Serbisë, dolën tani befas për prishjen e kufijve dhe shkëmbimin e territoreve në gjithë hapësirat jugosllave.

E parë në kuadrin e tërësishëm të përpjekjeve, intrigave dhe të prirjeve të hapura dhe subversive, që po zhvillohen në territoret e asaj që dikur quhej “Jugosllavi”, del shumë e qartë se përfituesit e një katrahure të re të përgjakshme në Ballkanin Perëndimor apo në Jugosllavinë e re, do të ishin dy shtete: Rusia dhe Serbia.Pas gjithë këtyre nuk mund të mos shkosh tek udhërrëfimi i vjetër i latinëve të mençur, që e shpjegonin thjesht se për të gjetur rrënjët e një fenomeni apo ngjarje duhet pyetur se kush përfiton. Pra kush përfiton nga një plan diabolik për prishje shtetesh dhe kufijsh në rajon dhe nga grishje të shteteve ballkanike për luftra të marrjes apo të mbrojtjes së territoreve.

Natyrisht bota demokratike dhe shtetet e fuqishme demokratike, SHBA, NATO, BE, etj. kanë potencialet e duhura për të ndalur çdo lloj aventure apo udhëheqës aventurier ballkanik, që do të tentonte ndonjë zbatim sado ëndërrimtar të planeve diabolike të prishjes së shteteve dhe rindezjes së luftrave ish-jugosllave. Por Rusia dhe Serbia synojnë të shkaktojnë trazira me duart e vetë ballkanikoperëndimorëve, ndaj shpërthyen non-pejpërat e zinj njëri pas tjetrit.

Nuk është rasti që pas daljes se dy non-pejpërave presidenti serb Vuçiç u krekos dhe mori guximin në 28 prill t’i dalë hapur kundër qëndrimit të SHBA për njohjen reciproke, duke deklaruar se “Kosova as duhet të ëndërrojë se Serbia do të pranojë njohjen e pavarësisë së saj”. Madje në stilin e megallomanisë millosheviçiane Vuçiç ironizoi faktin që rrjeti i mirënjohur amerikan “Netflix” përfshiu Kosovën në listën e shteteve që përfitojnë shërbimin e tij, dhe iu drejtua Kosovës: “Çfarë ju duhet OKB dhe Interpoli? Shifni filma dhe luani me top”.

Fushata diplomatike e non-pejpërave ka dy qëllime strategjike. Së pari, të prishë klimën dhe orientimin euroatlantik të shteteve që dolën nga ish-Jugosllavia duke i nxitur ata në makthet nacionaliste dhe mitet folklorike të shteteve të mëdha nëpërmjet prishjes së kufijve dhe grabitjes së territoreve të njëri-tjetrit. Së dyti dhe kryesorja t’i kundërvihen vendimit dhe qëndrimit të qeverisë amerikane të presidentit Xho Bajden për normalizimin përfundimtar të marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë nëpërmjet njohjes reciproke midis tyre si dy shtete sovrane.

Qeveria e re amerikane në vitin 2021 shënoi një kthesë të rëndësishme dhe një kuadrim të ri të dinamikës së normalizimit të marrëdhënieve midis Serbisë dhe Kosovës. Qeveria e re amerikane përcaktoi vijën e re të “qendërzimit të dialogut Serbi-Kosovë në njohjen reciproke”, çka përbën një revolucion në mendimin diplomatik dhe në zgjidhjen përfundimtare të dialogut, që ka hyrë në dekadën e dytë.

Pas shpalljes se dy non-pejpërave diversivë, në 28 prill zëdhënësi i departamentit amerikan të shtetit Ned Price përsëriti edhe një herë vijën e re të dialogut Serbi-Kosovë, të përcaktuar nga presidenti amerikan Bajden në muajin shkurt të këtij viti dhe nga sekretari amerikan i shtetit Blinken në muajin mars të këtij viti se dialogu midis Serbisë dhe Kosovës, që zhvillohet në Bruksel me ndërmjetësimin e BE, duhet të qendërzohet në çështjen e njohjes reciproke midis dy shteteve finje.

Zëdhënësi i departamentit amerikan të shtetit deklaroi se “SHBA janë gati të mbështesin punën për një marrëveshje normalizimi midis Kosovës dhe Serbisë të qendërzuar në njohjen reciproke”. Është një hartë e qartë diplomatike, e cila ngriti alarme dhe mobilizime shtetërore në Rusi dhe në Serbi. Rusia dhe Serbia janë strategjikisht kundër normalizimit të marrëdhënieve midis dy shteteve fqinjë ballkanike nëpërmjet njohjes reciproke.

Rusia dhe Serbia refuzojnë këtë normalizim, sepse të dy shteteve u intereson vazhdimi dhe mbajtja ndezur e konfliktit midis Serbisë dhe Kosovës. Moskës i intereson t’i shtyjë urat e zjarrit të atij konflikti, që i lejon të përdorë Serbinë si instrument të ndërhyrjes dhe të influencës ruse në Ballkanin Perëndimor. Serbisë i intereson ngrirja e normalizimit të marrëdhënieve me Kosovën, sepse ajo nuk ka hequr dorë nga plani i madh shovinist serb i rikthimit të hegjemonisë së saj në federatën e re jugosllave, që quhet Ballkan Perëndimor.

Ndaj Rusia dhe Serbia nxitojnë që të krijojnë klima bllokuese dhe stuhi diplomatike zjarrvënëse për dialogun midis Serbisë dhe Kosovës, si dhe për gjithë rajonin. Rusia dhe Serbia e ndërmorën këtë fushatë non-pejpërash me një objektiv të qartë të kundërshtimit të aksionit diplomatik dhe kursit të qeverisë së re amerikane për dialogun dhe për Ballkanin.

Në funksion të kësaj strategjie u lëshuan si predha diplomatike njëri pas tjetrit dy non-pejpërat e provokimit diplomatik serbo-rus. SHBA, BE, NATO, Gjermania, Franca dhe shumë shtete të rajonit i hodhën poshtë menjëherë non-pejpërat provokuese, duke i dënuar me terma të ashpra si përpjekje të reja për destabilizimin e Ballkanit Perëndimor nëpërmjet prishjes së shteteve dhe të kufijve. Gjermania dhe Franca, për të cilat u aludua në mënyrë perfide si autorë të non-pejpërit të dytë të Prishtinës, e denoncuan zyrtarisht me shpejtësi si një njoftim të rremë. E përgënjeshtroi edhe qeveria sllovene autorësinë e non-pejpërit të parë. Vetëm Moska nuk i dënoi non-pejpërat, që bëjnë thirrje për prishje shtetesh dhe kufijsh.

Moska nuk i dënoi, sepse për shtetin dhe diplomacinë ruse një zjarr i ri ballkanik është një rast i artë për të dalë Rusia në rol protagonisti në Ballkan dhe për të marrë një copë më të madhe influence, se sa vetëm Serbinë dhe “serpska repubblikën”, që ka tani.

Në kulmin e kësaj fushate diplomatike antiamerikane, antieuropiane dhe antiballkanike, për plane me prishje shtetesh dhe kufijsh, Rusia përuroi në Beograd në 30 prill “Qendrën ballkanike të Rusisë”, si nismë e parlamentit të Rusisë dhe që drejtohet nga Kostantin Zatulin, zëvendëskryetar i parë i Komitetit të Dumës shtetërore ruse për organizatën e “Komonuellthit të shteteve të pavarura”, e krijuar nga Moska me 11 shtete ish-republika të Bashkimit Sovjetik. “Qendra ballkanike e Rusisë” në Beograd është një mekanizëm i ri i diplomacisë dhe shërbimeve sekrete ruse për krijimin e turbullirave të reja në shkallë ballkanike.

Kaq e rëndësishme është për diplomacinë ruse në situatën e tanishme veprimtaria e “Qendrës ballkanike të Rusisë” në Beograd, sa që ministri i jashtëm Sergej Lavrov i dëroi një letër të posaçme përshëndetje themelimit të saj.

Në fjalën e rastit ambasadori rus në Serbi, Aleksandër Bocan-Harçenko, deklaroi se “Qendra ballkanike e Rusisë” në Beograd do t’i japë përgjigje intelektuale dilemave që ngrihen para Serbisë dhe Ballkanit që të jenë me Rusinë apo me BE dhe Perëndimin. Kryetari i bordit të “Qendrës ballkanike të Rusisë” Zatulin doli më hapur për ambiciet e kësaj qendre ballkanike të Rusisë, duke deklaruar se “Serbia ka plagë të pashërueshme lidhur me Kosovën dhe rënien e Jugosllavisë dhe ne kemi histori të ngjashme me rënien e Bashkimit Sovjetik.

Fati i Serbisë varet shumë nga fati i marrëdhënieve me Rusinë”. Formula e përbashkët diplomatike dhe strategjike e trajtimit të humbjes gjeopolitike të Serbisë me rënien e Jugosllavisë dhe të humbjes gjeopolitike të Rusisë me rënien e Bashkimit Sovjetik, është intonim i ri i bashkëpunimit të Rusisë dhe Serbisë në rajonin e Ballkanit. Kjo do të thotë se Serbia, ashtu si Rusia, po kërkon ribërjen e federatës jugosllave, ku Beogradi sundonte me dorë të hekurt.

Se Serbia ashtu si Rusia po synojnë që të rikthejnë në një formë apo tjetër hartat e federatave të mëparshme. Serbia po kërkon ta ribëjë me projektet diplomatike dhe subversive të rikrijimit të Jugosllavisë së vjetër, përfshirë dhe vulëhumburën Shqipëri brenda saj.

Rusia dhe Serbia po intensifikojnë përpjekjet për të sabotuar aksionin diplomatik amerikan të zgjidhjes përfundimtare të çeshtjes së normalizimit të marrëdhënieve midis Serbisë dhe Kosovës me njohjen reciproke. SHBA afishuan këtë vijë të rëndësishme diplomatike në prag të rihapjes së dialogut midis Serbisë dhe Kosovës në Bruksel.

Është një mesazh i madh dhe dritëdhënës për veprimin diplomatik të qeverisë së re të Albin Kurtit. Platforma e re e bisedimeve të kësaj qeverie me qeverinë e Serbisë duhet të ndërtohet mbi bazën e qendrimit amerikan të “qendërzimit të dialogut në njohjen reciproke midis dy shteteve”.

Qeveria e re e Prishtinës duhet të ndahet nga mendjet e mykura neojugosllave të paraardhësve dhe të këshilltarëve jugosllavë, që i vërtiten rreth saj me hashashin e tezave proserbe, që e torolitën dialogun mbi dhjetë vjet në karuzelin serb të çeshtjeve teknike. Jo rastësisht zëdhënësi i departamentit të shtetit Ned Price në 28 prill parashtroi kërkesën që dialogu të trajtojë çështjet politike, ku çeshtja e parë dhe e fundit është njohja reciproke.

E kam theksuar me qindra herë në analizat dhe në librat e mij, qysh kur nisi dialogu e deri më sot, se çështja themelore duhet të jetë njohja reciproke midis dy shteteve dhe pastaj dy shtetet të diskutojnë çeshtjet e hapura midis tyre. Të gjitha tezat serbe, që kanë qarkulluar në Prishtinën politike me gojën e neojugosllavëve shqiptarë, se nuk na duhet njohja,se na duhet vetëm ulsja në OKB, se mund të shkëmbejmë territoret, se mund të shkojmë në KS të OKB, dhe të tjera idiotizma diplomatike antishqiptare, kanë dështuar vetëm nga ndihma e SHBA.

Qeveria e re e Kosovës duhet të qendërzojë dialogun, ashtu siç na mësojnë amerikanët, te njohja reciproke midis dy shteteve. Devijimet e tjera janë në favor të Serbisë dhe nuk i shërbejnë pavarësisë së Kosovës.

Duhet të kujtohet se kjo qe praktika edhe me shtetet e tjera ish-jugosllave, pavarësinë e të cilave refuzonte Serbia ta njihte. U vendos në fillim njohja reciproke si shtete në Dejton dhe pastaj vazhduan palët bisedimet për ndarjen e pasurive jugosllave, për të zhdukurit e luftës, për regjistrat kadastrale, etj.

Prishtina duhet të ketë vetëm një numër telefoni për dialogun, atë të Uashingtonit. E duam shumë dhe e respektojmë BE, por ajo nuk është akoma një numër unik telefoni. Brenda saj ka disa zëra proserbë dhe prorusë. Nuk duhet harruar se dy diplomatët kryesorë të BE, të ngarkuar me dialogun, janë nga dy shtete që nuk e njohin Kosovën.

Nuk del rastësisht provokimi diplomatik i shefit të politikës së jashtme të BE, spanjollit Borrel, i cili diskuton datën e bisedimeve Serbi-Kosovë për 11 maj vetëm me presidentin serb dhe kërkon ta vërë Kosovën në statusin e provincës për të cilën vendos metropoli serb. Qeveria e Prishtinës veproi drejt nga pikpamja diplomatike që nuk pranoi të shkonte në një takim për të cilin as nuk ishte konsultuar dhe as nuk kishte dhënë pëlqimin.

Kosova i ka borxh Amerikës çlirimin e saj dhe pavarësinë e saj. Harta rrugore diplomatike, që duhet të përdorë Kosova duhet të jetë vetëm harta amerikane, pavarësisht se cili është kryeqyteti ku zhvillohen bisedimet.

Botuar në DITA