Vendimi për njohjen e gjuhës rome si gjuhë në përdorim zyrtar në Komunën e Prizrenit është miratuar në mbledhjen e Kuvendit të Komunës së Prizrenit të mbajtur në ditën e fundit të muajit tetor të këtij viti. Kësisoj është përmbushur një kërkesë shumëvjeçare e komunitetit rom, që më në fund është vlerësuar si e drejtë nga të gjitha partitë politike të përfaqësuara në organin më të lartë komunal.

Në seancën e Kuvendit të Komunës, kërkesa është paraqitur nga kryetari Shaqir Totaj, derisa kuvendarët kanë konfirmuar se komuniteti rom meriton që gjuhën amtare ta ketë në përdorim zyrtar.

Totaj ka shpjeguar se sipas ligjit ekziston mundësia për njohjen e kësaj gjuhe si gjuhë në përdorim zyrtar. “Gjuha rome nuk është kërkesa që të jetë gjuhë zyrtare, por është kërkesa që të jetë gjuhë në përdorim zyrtar. Përqindjen e numrit të banorëve i cili duhet të jetë nuk e plotëson, por e plotëson kriterin tjetër apo është një gjuhë që veç është në përdorim, është një gjuhë që flitet, është një gjuhë që mund të themi pak a shumë është edhe e popullarizuar në qytetin e Prizrenit”, ka deklaruar ai.

Anëtarët e Kuvendit nga partia më e madhe opozitare kanë shprehur qëndrimin në favor të miratimit të kësaj kërkese. “Ne, si Lëvizje Vetëvendosje, normal që jemi për këtë iniciativë për shkak që çdo komunitet që është pjesë e Prizrenit mendojmë se duhet t’i ketë të drejtat e tyre dhe duhet t’i përkrahim pa kusht”, ka thënë Dafina Alishani nga Lëvizja Vetëvendosje.

Edhe PDK-ja ka theksuar se qysh një muaj më parë ka ofruar përkrahjen për një vendim të tillë.

“Ne edhe atëherë e kemi konfirmuar përkrahjen tonë, edhe sot e konfirmojmë përkrahjen për gjuhën në përdorim zyrtar të komunitetin rom”, ka shtuar Adrit Krasniqi nga PDK-ja.

Ertan Simitçi nga YTHP që njëherësh kryeson Komitetin për Komunitete ka bërë të ditur se ky organ unanimisht ka rekomanduar shqyrtimin e kësaj kërkese në seancën e Kuvendit, dhe ka kërkuar që kjo praktikë e votimit të aplikohet edhe në këtë mbledhje.

Ngjashëm ka reaguar edhe Levent Buş i KDTP-së, i cili është edhe zëvendës kryesues i KK-së së Prizrenit. “Të gjithë njëzëri duhet të votojmë njohjen e kësaj gjuhe në përdorim zyrtar, dhe besoj se ky vendim do të paraqes një shembull të mirë për Prizrenin, për Kosovën dhe për Evropën”, ka pohuar Buş.

Edhe Merxhan Osmani nga NDS ka kërkuar votim unanim për këtë vendim. “Komuna e Prizrenit, si një qytet që njihet si multietnik e multikulturor, duhet ta miratojë këtë vendim dhe unë shpresoj se kolegët kuvendarë do të kenë mirëkuptim dhe do ta votojnë unanimisht”, ka thënë Osmani.

Pas diskutimeve afirmative, kërkesa e kryetarit Totaj është vendos në votim dhe është miratuar me votë unanime.

Sipas aktivistëve nga radhët e komunitetit rom, kërkesa për zyrtarizimin e gjuhës rome në Prizren është adresuar qysh në vitin 2008 nga përfaqësuesit politik të këtij komuniteti, në kohën kur në Kosovë ishte miratuar Kushtetuta e Kosovës. Idetë rreth kësaj çështjeje janë hedhur edhe nëpër forume të ndryshme, por edhe në Komitetin për Komunitete të Komunës së Prizrenit.

Ndërkaq përpjekjet më të strukturuara kanë vazhduar në vitet 2014-2015 nga OJQ-të “Durmish Asllano” dhe “Nevo Koncepti” dhe intelektualët e komunitetit rom.

Kërkesa e këtyre dy OJQ-ve për formalizimin e gjuhës rome si gjuhë në përdorim zyrtar në Komunën e Prizrenit ishte protokolluar në maj të vitit 2016. Pastaj në mars të vitit 2017, grupi intelektualëve romë dhe dy OJQ-të kanë  përsëritur kërkesën në fjalë. Kërkesa ishe dërguar sërish edhe në qershor të vitit 2018 bashkë me nënshkrimet e politikanëve romë.

Në tetor të vitit 2018, grupi i aktivistëve të komunitetit Rom, i përbërë nga përfaqësuesit politikë, të shoqërisë civile dhe mediave patën nënshkruar një deklaratë mbështetëse për iniciativën e njohjes së statusit të gjuhës rome, si gjuhë në përdorim zyrtar në Komunën e Prizrenit. Dhjetë nënshkruesit përmes kësaj deklarate qenë zotuar se për dy vite, në mënyrë vullnetare, do t’i ofronin ndihmë Komunës së Prizrenit për zbatimin e obligimeve ligjore që lindin nga njohja e statusit të gjuhës rome si gjuhë në përdorim zyrtar.

Në janar të vitit 2020 Këshilli i partive politike të romëve dhe OJQ-ve sërish ka përsëritur kërkesën drejtuar autoriteteve komunale të Prizrenit për njohjen e gjuhës rome në përdorim zyrtar.

Në gusht të vitit 2022 kërkesa është adresuar sërish tek organet komunale, ndërkohë që për këtë çështje kanë avokuar aktivistët romë të mbështetur edhe nga aktivistët e shoqërisë civile nga komunitetet tjera. Në fund, ky solidarizim ka prodhuar rezultatin e shumë pritur për komunitetin rom të Prizrenit.

Romani është gjuha e romëve, një gjuhë e ruajtur dhe e bartur nga brezi në brez gjatë shekujve, kryesisht në formën e të folurit. Gjatë Kongresit të parë të Romëve në vitin 1971, Romani u njoh zyrtarisht si gjuhë e romëve në Evropë. Kjo çoi në përfshirjen e saj në rregulloret e ndryshme ndërkombëtare, përfshirë Kartën Evropiane të Këshillit të Evropës për Gjuhët Rajonale dhe Minoritare. Si rezultat i përpjekjeve të vazhdueshme të intelektualëve romë, Romani është sot i përfshirë në programet mësimore të mësimdhënies në disa vende evropiane. Padyshim, Romani është një kujtesë e trashëgimisë së përbashkët kulturore midis komuniteteve të ndryshme rome në Evropë.

Në Kosovë flitet një gjuhë e njëjtë, me disa ndryshime të vogla në disa vende të saja. Për këtë arsye, romët e Kosovës janë paraqitur me një shkrim të njëjtë. Tradita e përdorimit të gjuhës rome është e vjetër edhe në Prizren. Madje vazhdimësia prej shekujsh e pranisë së gjuhës rome në këtë qytet ka bërë që ky komunitet ta ruajë identitetin e vet. Njëkohësisht ka frymëzuar aktivistët që të botojnë libra e revista në gjuhën rome, por edhe të hapin media elektronike, dhe të zhvillojnë aktivitete të ndryshme kulturore e sociale. Deri vonë e arritura kryesore në raport me përdorimin e gjuhës rome në Prizren ka qenë vendimi i Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë për lejimin e mësimit fakultativ në këtë gjuhë për nxënësit romë.

Sipas informatave të deklaruara nga zyrtarët e Këshillit të Evropës, në Ballkanin Perëndimor, tre komuna kanë gjuhën rome në përdorimin zyrtar, dhe atë Shuto Orizare në Maqedoninë Veriore, Graçanica dhe Prizreni.

Vite më parë UNESCO-ja pati shpallur 5 nëntorin si Ditë Botërore të Gjuhës Rome.

Romët përbëjnë një nga komunitetet që jetojnë tradicionalisht në Kosovë.

© PRIZMA MEDIUM