Dhunë dhe represion ndaj myslimanëve në viset përreth Bihorit (1912–1913)
Në krahinat e Rugovës, Beranës dhe Plavës – që kufizohen me Bihorin – u regjistruan akte të rënda dhune: konvertime të dhunshme nga feja islame dhe katolike në ortodoksi, tortura, përdhunime dhe vrasje gjatë Luftërave Ballkanike
Rrallë ndodhte që dhuna të ndodhte e komanduar drejtpërdrejt nga qeveritë, por shpesh ushtarë ose paramilitarë të Malit të Zi dhe Serbisë kryenin plaçkitje dhe shkelje të rëndë të nderit të vendasve.
Gjatë okupimit austro-hungarez (1916–1918)
Bihori dhe Sanxhaku u konsideruan si zonë me “elemente problematike” ku mobilizimi ushtarak ishte i vështirë.
Myslimanët u përshkruan si “njerëz gjysmë të egër”, të papërshtatshëm për shërbim ushtarak sipas stereotipeve që ushtria austro-hungareze mbante ndaj tyre.
Disa myslimanë që u dërguan në Stamboll për shërbim ushtarak nuk arritën në front për shkak të moshës apo dobësisë fizike dhe përfunduan në batalione pune – ndonëse këto detyra ishin formalisht për jomyslimanë.
Rekrutimi i dhunshëm dhe rezistenca lokale
Në fund të vitit 1915, pas pushtimit nga fuqitë qendrore, rekrutimi u shoqërua me marrje me forcë të të rinjve myslimanë – madje disa anëtarë të fisit Shala në Mitrovicë u lidhën dhe u dërguan në vijën e parë pa trajnim bazë.
Popullsia lokale, përfshirë edhe në Bihor, shfaqi rezistencë pasive, përmes refuzimit të pagimit të taksave, shmangies nga rekrutimi apo strehimit të të arratisurve.
Dhunë paramilitare pas 1918
Pas shpërbërjes së Perandorisë Osmane, forcat shtetërore jugosllave lejuan paramilitarët të përdornin dhunë ndaj popullatës vendore në prag të zgjedhjeve, për të frikësuar dhe kontrolluar votën – një praktikë e dokumentuar në qytetet e afërta si Sjenica
Bihori, së bashku me Peshterin dhe Stari Vllahun, përshkruhej si një krahinë me popullatë të përzier etnike dhe fetare – kryesisht myslimanë dhe të krishterë, zakonisht sllavishtfolës. Në dokumentet e kohës, termi “shqiptar” përdorej shpesh për banorët myslimanë të kësaj zone, jo si vetëidentifikim nga ana e tyre, por si një epitet me ngarkesë negative nga autoritetet serbe apo malazeze dhe nga fqinjët e krishterë. Ky term zakonisht përkthehej si “i pabesë”, “plaçkitës” ose si sinonim për ata që mbanin lidhje me elemente osmane ose rebeluese.
Identiteti i banorëve nuk ishte gjithmonë i ngurtë. Ata shpesh vetëidentifikoheshin përmes lidhjeve fisnore, përkatësisë fetare, apo përmes rrjeteve lokale të ndihmës dhe nderit. Veshja e tyre ishte e ngjashme me atë të popullsisë së Kolashinit të Poshtëm dhe Hercegovinës, duke treguar ndikime të përziera kulturore.
Studimet thonë se ndarjet kombëtare si “serb”, “shqiptar” apo “boshnjak” nuk kishin peshën që u atribuohet sot; ndarjet fetare dhe përkatësia ndaj komunitetit ishin më të rëndësishme. Bihori paraqet një shembull të identiteteve të shumëfishta dhe të lëvizshme, të pa kapshme nga kategorizimet e thjeshtuara nacionaliste.
Diskutim rreth këtij postimi