Tranzicija od monizma ka pluralizmu naišla je na različite prepreke, pri čemu je odlikuje mentalitet naslijeđen od stranačkih rukovodećih struktura sa autokratskim pristupom, koji je uticao na formiranje frakcija, a potom i drugih političkih subjekata, gdje u ovom pogledu čak ni Albanci u Crnoj Gori nijesu izuzetak, fenomen koji je štetan za političke subjekte, biračko tjelo i pluralističku demokratiju.
U savremenom društvu u političkom riječniku se koriste različiti termini, pri čemu se izdvaja autokratija, koja je prisutna u svim zemljama bivšeg socijalističkog tabora. Autokratija je oblik vladavine u kojem sva vlast pripada jednoj osobi ili grupi.
– Autokratija je sinonim za diktaturu
Autokratija se postiže kada pojedinac koristi svoju poziciju nametanjem svoje vladavine drugima, odnosno prisiljavanjem na poslušnost partiji ili vladajućoj grupi. Iako se kaže da je autokratija moć jednog čovjeka, logično je da takvu funkciju ne može ostvariti sam, bez podrške drugih. A i drugi su uglavnom militanti i servilni, koji podržavaju autokratu, jer preko njega ostvaruju svoje ciljeve i interese.
U praksi je dokazano da kada vlast prelazi u apsolutnom obliku na jednog pojedinca, koji ima neograničenu vlast, onda imamo posla sa diktaturom, koja je bila poznata u zemljama bivšeg socijalističkog društvenog tabora. U tom pogledu, Albanci su to iskusili na praktičan način, gdje se ističe u Albaniji, kao najposebnijoj zemlji u zemljama bivšeg socijalističkog tabora, sa velikim društvenim i nacionalnim posledicama do naših dana.
– Naslijeđeni mentalitet
Čini se paradoksalno, ali čak i u pluralizmu, u nekim aspektima, nastavlja se mentalitet naslijeđen od monizma. Riječ je o različitim pogledima i mišljenjima, koja se iznose u odnosu na političke subjekte ili pojedince u njihovim rukovodećim strukturama. U takvim slučajevima, čak i najkonstruktivnija i argumentovana kritika različitih pojedinaca neprihvatljiva je za lidere ili članove njihovog rukovodećeg štaba.
Nadalje, takvi pristupi se smatraju opasnim jer ne idu u prilog njihovoj viziji, gdje je takav stav izazvao unutrašnja trvenja među političkim subjektima. I iz takvog nestrpljenja svi smo svjedoci stvaranja političkih frakcija koje su potom dovele do formiranja novih političkih subjekata. Neovisno od toga, da je jedan broj ovakvih subjekata minoran i bez ikakvog uticaja na politički život, oni su postali dio opšteg političkog mozaika u određenim sredinama.
– Autokrate kao smetnja promjena
Nema sumnje da ovakvo djelovanje stvara konfuziju među biračkim tijelom slabeći ga, ali i smanjuje politički potencijal većih subjekata. S druge strane, takvo legitimno djelovanje ovih minornih subjekata uvijek omogućava autokratsko djelovanje vodećih pojedinaca. Tako su odlaskom ovakvih pojedinaca, koje su nazivali neposlušnim, otvarili omogućnosti lideru stranke da bezbrižno djeluje autokratski. Ako je takav postupak spasonosan za takvog lidera, time što je ostao tamo gdje je bio i prije, on je štetan za građane, demokratske procese i posebno za biračko tijelo.
Pad političke podrške građana treba da bude dovoljan dokaz da se shvati da su takvi autokratski lideri glavni uzrok gubitka političkih subjekata koje vode, pri čemu je slučaj LDMZ (Demokratski Savez Crne Gore) tipičan primjer političkog neuspjeha Albanaca u Crnoj Gori.
Nažalost, ova formulacija je i dalje prisutna kod autokratskih lidera, koji su postali prava prepreka pozitivnim promjenama na političkoj sceni u gotovo čitavom albanskom etno-geografskom prostoru.
– Nova politička klasa
Uspostavljanjem pluralizma u Crnoj Gori od 1990. godine, omogućeno je da se na političkoj sceni pojave novi pojedinci, koji su postali sinonim za novu političku klasu. Ali, u nedostatku političkog iskustva i iskušenja na vladajućim pozicijama i autokratski stav političkih subjekata utiču na formiranje frakcija i formiranje novih političkih partija.
Albanci u Crnoj Gori, iako ih je brojčano malo, ističu se u regionu po broju političkih partija, što ne ide u prilog Albancima u ovoj sredini. Neuspjeh u stvaranju zajedničke koalicije sa izbornom listom na parlamentarnim izborima, ne samo na poslednjim parlamentarnim izborima, dokaz je animoziteta i ličnog interesa a ne albanskog biračkog tjela.
– Ograničeni mandat
Bavljenje politikom s ograničenim mandatom predstavlja prvi korak pluralističke demokracije omogućavanjem drugima da budu dio lokalne ili centralne politike, što je fenomen koji treba praktikovati čak iu zemljama bivšeg socijalističkog tabora, a ne ostati talac autokratskog mentaliteta, što je prisutno i kod Albanaca sa socijalnim posledicama.
Upravo takvim pristupom, rukovodstvo političkih partija sa istim pojedincima ili grupama pojedinaca oko sebe, decenijama dokazuje njihovu privatizaciju i smetnju promjenama u unapređenju pitanja građanske i nacionalne ravnopravnosti Albanaca u Crnoj Gori.
– Strah od konkurencije
S druge strane, svjedoci smo da je angažman profesionalno pripremljenih, hrabrih pojedinaca sa društvenim autoritetom odbačen od strane lidera političkih partija, jer se plaše svoje konkurencije i autoriteta.
U tom pogledu prepreka i dalje ostaju lideri autokratskih stranaka, koji takve pojedince vide kao sopstvenu opasnost, stoga se zalažu da okupljaju poslušne oko sebe kao najpogodnije, eliminišući profesionalne vrijednosti i meritokratiju, dobropoznata pojava u širokom političkom spektru.
– Niko nije vječan
U konačnici, politiku, odnosno političko opredjeljenje, treba tretirati kao privremenu pojavu sa ograničenim mandatom, jer se zahvaljujući izborima mijenjaju odnosi na političkoj sceni, pa i u vlasti, gdje svaki odgovoran pojedinac mora razmišljati da niko ne može biti vječan, stoga se mora vratiti i posvjetiti profesiji, kao i svuda u demokratskim evropskim zemljama. Dok se suprotno dešava sa zemljama sa nekonsolidovanom demokratijom, koja ne ide u prilog pluralističkoj demokratiji.
Razgovor o ovom članaku