Toliko slobode su imali Albanci u Sandžaku za vreme Kraljevine, i po “oslobođenju” da su bili potpuno slobodni da iznesu svoje obilježje da su im se i drugi divili i prihvatali. U pravu bi bio prof. Esad Rahić kad bi to bilo tako, kada bi to činjenice potvrdile.Nije on toliko neobrazovan da ne zna to. Ne treba imat neku školu za to. I ptice na grani znaju koliko hiljada Albanaca i Bošnjaka su strijeljani uz Aćif-efendiju i Ahmet Dacu, samo zato što su branili Novi Pazar !! Svi to znamo koliko je bilo teško nositi ćulah. Valjda samo prof Rahić to ne zna. Dovoljno pokazuje činjenica da 1948. godine, na prvom popisu stanivništva nije bilo nijednog Bošnjaka ili Albanca da je imao hrabrosti da se izjašnjava kao Albanac, iako nije bilo zabranjeno. Albanci su imali hrabrosti da se tako izjašnjavaju, da pokažu svoju nacionalnost u Prokuplju, Kuršumliji, Paraćinu, Nišu, Leskovcu … , a u Tutinu, Sjenici, Novom Pazaru i cijeloj Pašteri nije se moglo.
Ovom prilikom pozivam, javno, prof. Rahića da o tome i o svemu što se njemu ne dopada oko “albanizacije” (kako on to naziva) u Sandžaku, da otvoreno bez predrasuda razgovaramo.
Nek izvoli, on sam ili da pozove još koga on hoće (dr. Škrijelja, pa i Saliha Selimovića), sa bilo kojim voditeljem i na bilo koju TV, radio ili na otvorenu debatu na bilo kojem mjestu.
Nikad i nigdje nisam imao priliku da vidim/čujem da je neko od entelektualaca, pa i komunista koji su mogli da potegnu to pitanje, razmatrao ili istraživao položaj muslimana Sandžaka između dva svjetska rata i odnos prema njima.
Dobro bi bilo da prof Rahić da objasni svom narodu, na kraju krajeva to mu je dužnost, šta se govorilo o muslimanima Sandžaka koji su tretirani kao Slaveni, te šta je odlučeno povodom održavanja Mođuministarske koferencije.
Medjuministarska Konferencije, koje je održano u Ministarstvu Spoljnih Poslova Kralajevine Jugoslavije 20 septembra godine 1935 u kojoj je diskutovano o protejerivanju neslavenskog stanovništva iz Južne Srbije.
Drugi tekst predstavlja Projekt plana o iseljenju koji je sačinio uži komitet interministerijalne konferencije, a koji je donet na sednici od 24. septembra 1935. u Beogradu. Među zaključcima ovog projekta koji su sastavili predstavnici pet ministarstava i Generalštab dominira potreba hitnog donošenja bilateralnih konvencija sa Turskom i Albanijom, dok je u slučaju problema sa iseljavanjem Albanaca predloženo njihovo preseljenje u unutrašnjost Jugoslavije. Poreske povlastice su bile predviđene za one koji bi se dobrovoljno odrekli državljanstva, dok su na besplatan prevoz do Soluna mogli računati samo oni koji bi svoju nepokretnu imovinu ostavili državi. Gotovo svi predlozi predstavnika Generalštaba su jednoglasno usvojeni kao mere koje Projekat predlaže za “uspešnije i brže iseljavanje neslovenskog življa u Tursku, odnosno Arbaniju”: suzbijanje propagande protiv iseljavanja koja se vodila iz Tirane, što češće pozivanje neslovenskih regruta iz graničnih srezova na vojne vežbe i manevre, zabranu primanja u državnu službu “lica koja dolaze u obzir za iseljenje”, premeštaj aktuelnih neslovenskih činovnika u druge krajeve zemlje, nacionalizovanje toponima i prezimena itd.
Jedno pitanjem kojom su se trebali baviti različiti stručnjaci historije i sociologije jeste diplomatski preokret prema muslimanskom (to jeste Bošnjaciam i Albancima I. A.) stanovništvu Sandžaka, jeste to da se sada počinje tretirati kao slavensko stanovništvo islamske veroispovsti. Ilija Milikić iz Ministarstva inostranih poslova koji je vodio ovu sednicu, o problem “neuspješnog” iseljvanja dale izneo: Zakon o državljanstvu činio je mogućim protjerivanje neslavenske populacije, ali ipak ima nekih problema. “U prvom redu uočen je da je učinjena jedna greška, jer izmedju izjava za udaljavanje nalazi se i jedan veliki broj zahtjeva muslimana iz Sandžaka, koji napuštaju zemlju. Mi smo skrenuli pažnju Ministarstvu Unutrašnjih Poslova da se ubuduće takve izjave slavenskog stanovništva ne primaju“
Sa punom pravom se postavlja pitanje, koje nacionalnosti su bili oni koji su proterani po zakonima Kralevine Jugoslavije..
dardaniapree.net
Razgovor o ovom članaku