Në fillim të vitit 2025, Prokurorisë Speciale të Shtetit në Mal të Zi i është dorëzuar një plotësim i kallëzimit penal ndaj oficerëve dhe pjesëtarëve të panjohur të Brigadës së Dhjetë Malazeze Sulmuese, për krimet e kryera më 1 prill 1945 në qytetin e Tivarit, mbi rekrutët e mobilizuar me forcë në radhët e Ushtrisë Nacionalçlirimtare të Jugosllavisë, të cilët ishin kryesisht shqiptarë dhe boshnjakë nga Kosova.
Dokumente sekrete zbulojnë të vërtetën
Sipas dokumenteve zyrtare të sapozbuluara në Arkivin Ushtarak të Beogradit, masakra në Tivar është një fakt i pamohueshëm: të paktën 452 rekrutë shqiptarë dhe boshnjakë janë vrarë, ndërsa 104 të tjerë janë plagosur.
Raportet që dëshmojnë këtë ngjarje u janë dërguar komandave të larta ushtarake dhe mbajnë shënimet “konfidenciale” ose “tepër të fshehta”. Ekzekutimi u krye nga anëtarët e Brigadës së X-të malazeze, e njëjta që më herët kishte kryer krime të ngjashme në Cetinë, në nëntor të vitit 1944, mbi popullatën civile. Këto krime ishin dënuar më vonë edhe nga disa gjeneralë partizanë, të cilët e kishin quajtur këtë veprim “plumbi i nxënësit përsëritës”.
Autori i kallëzimit: U mbështeta vetëm në burime ushtarake
Ndërsa historianë dhe aktivistë nga Kosova dhe Shqipëria flasin për një numër më të madh viktimash, autori i kallëzimit penal, Aleksandar Saša Zeković, thekson se ka përdorur vetëm të dhëna zyrtare, të konfirmuara nga burime ushtarake jugosllave.
Për më tepër, ai i ka bashkëngjitur Prokurorisë një fragment të rëndësishëm nga libri i kujtimeve të Boško Đuričković: “Kujtime, reflektime, reagime” (Botim i Qendrës Ushtarako-Botuese dhe Informative, Beograd, 1990). Ky autor, hero i popullit dhe gjeneral i Ushtrisë Popullore të Jugosllavisë, ka qenë komisar politik dhe për një kohë edhe komandant i Brigadës së X-të, duke konfirmuar vetë në kujtimet e tij përmasat e masakrës.
Si ndodhi masakra sipas dëshmisë së gjeneralit jugosllav
Sipas rrëfimit të Đuričković, një rekrut shqiptar gjatë rrugës për në Tivar, në afërsi të Biskupisë, gjatë pushimit, vrau një roje malazez. Për shkak se nuk u identifikua autori i vërtetë, shpërtheu një hakmarrje kolektive që përfundoi në masakrën e Tivarit.
Ai përshkruan se u zhvillua një hetim i brendshëm, i cili më pas u transferua në Beograd, ku u ndërmorën “masa ndëshkuese”. Po ashtu, në kujtimet e tij jepen shifrat zyrtare të të vrarëve dhe të plagosurve, si dhe motivet pas kësaj sjelljeje, ku ndjenjat anti-shqiptare dhe anti-boshnjake nuk përjashtohen.
Thirrje për hapjen e arkivave dhe ndalimin e mohimit
Zeković i bën thirrje institucioneve që të vazhdojnë hetimet dhe të shfrytëzojnë arkivat kombëtare e ndërkombëtare. Ai kujton edhe thirrjen e fundit të Komisionit Evropian, që fton për hapjen e arkivave të ish-Jugosllavisë, përfshirë ato të shërbimeve sekrete dhe të ushtrisë, në funksion të ndriçimit të krimeve të periudhës komuniste.
Ai thekson se lufta kundër revizionizmit historik duhet të përfshijë edhe njohjen dhe dënimin e krimeve të kryera mbi civilë të pafajshëm, për motive ideologjike apo klasore. Heshtja dhe mohimi i këtyre krimeve nuk mund të jenë më pjesë e politikës së kujtesës në Ballkanin e pasluftës.
Discussion about this post