Përmes këtij studimi modest do përpiqemi të sjellim një vështrim më të plotë të toponimeve të fshatit Kollovoz.
Është shumë interesant fakti se si në një territor aq të vogël të fshatit Kollovoz kemi shumë toponime dhe atroponime. Thuajse çdo pëllëmbë toke, wdo gurë, burim uji apo ledh ka emër. Shpeshtësia e tyre tregon intensitetin e të jetuarit në këto shpate të egra mali, ku blektoria ka qenë aktiviteti kryesor.
Përpos emërtimeve shqipe gjenden të shtresëzuara toponime në sllavishten e vjetër, (bullgare, serbo-kroate) por edhe ndonjë turke e latine.
Toponimet janë të lidhura me banorët që kanë formuar këtë vendbanime e në të cilin kanë jetuar brez pas brezi deri në ditët e sotme. Larmia e këtyre toponimeve dëshmon periudhat dhe etapat e ndryshme historike nëpërmjet të cilave ka kaluar fshati. Pjesë më e madhe e tyre shprehin marrdhënie pronësie me objektin e emërtuar. Ka toponime që lidhen me emra banorësh që kanë jetuar në periudha të ndryshme, etje.
Ky fshat ka qenë i banuar të paktën qysh nga Mesjeta e hershme e deri në ditët tona pa ndërprerje, pavarsisht emigrimeve masive të herpas-hershme.
Natyrshëm lind pyetja pse kaq shumë toponime janë me origjinë sllave dhe si kanë mbijetuar deri në ditët e sotme, kur dihet që këtu nuk ka patur kurrë popullsi sllave?
Së pari kjo duhet të ketë lidhje me banorët që kanë jetuar në mesjetën e hershme në këtë vendbanim. Popullsia që ka përdorur gjuhën gorane si duket ka qenë shumicë.
Së dyti Kollovozi pjesën më të madhe të lidhjeve e martesave deri vonë i ka patur me fshatrat kufitare gorane të Oreshkës e Cernalevës. Goranët në masë të madhe janë popullsi shqiptare që flasin gjuhën gorane, e cila ngjason shumë me Maqedonishten.
Së treti shpjegimi duhet gjetur edhe tek forma e lehtë leksikore e të shprehurit me një fjalë të vetme në gjuhën sllave të një toponimi shqip të përbërë nga dy fjalë. Për shembull toponimi i sotëm Arllavec = 1.“vendi i shqipeve” (serbisht) apo 2.“vendi i bufave” (kroatisht), në gjuhën sllave paraqitet në formën „or-lov.” Nyja e përparme e fjalve që shprehin pronësi në gjuhën sllave, ndryshe nga gjuha shqipe, është pjesë e fjalës që e ndjek, dhe është e lehtë nga pikpamja fonetike për tëu artikuluar në gjuhën shqipe. Kjo shpjegon mbijetesën e shumë toponimeve në gjuhën sllave deri në ditë tona.
Së fundi sipas mendimit tonë marrja e prapashetsave shqipe ka krijuar shtresëzime të reja fonetike, duke bërë që emrat e ri të përftuar në shqip, të tregojnë vetëm toponimet e “sendit” pa kuptimin e tyre sllav. Kështu sot toponimi “Arllalvec” ka veteëm kuptimin e vendit ku është ky gur. Pra thjesht kanë mbetur si emërtime vendesh. Të tilla mund të rreshtojmë shumë si psh. Kërda-vec, Zara-vec, Daslla-vec, Loffkame, etje, etje
Dikush do të thotë -atëherë përse nuk i ndryshojmë këto toponime sllave? Pse nuk i ri-emrojmë në gjuhën shqipe? Mendoj se nuk ka nevojë t’i ndryshojmë, pasi historia jonë dhe trashëgimia jonë janë solide. Këto toponime janë pjesë e historisë të cilët dëshmojnë për vitalitetin tonë, që i kemi rezistuar me sukses asimilimit nga pushtuesit e huaj. Marrja e prapashtesave shqipe në një formë ose tjetër i ka transformuar ata tashmë në shqip dhe janë ngulitur në mmorien e popullatës.
Banorët e krahinave të Topojanit, e krahinës së Gorës, duke mos patur shumë informacion, por edhe si rezultat i statukuos së historografisë shqiptare ndaj falsifikimeve , emrat e ndryshëm të fshatrave apo toponimet e ndryshme të vendeve i përkthejnë nga serbishtja, pa e ditur se kur e si i morën fshatrat e vendet këto emërtime në gjuhën sllave. Njerzit e thjeshtë i marin apriori si për të vërteta, pasi nuk e dinë që në atë periudhë kur janë vendosur këto emra toponimesh nuk ka patur shtet serb. Ai është krjuar në vitet 1840, pra rreth 600 vjetë më vonë.
Discussion about this post