Xhemijeti (Bashkimi) emri i plotë ”Islam Muhafaza-yl Hukuk Cemijet” (Shoqatë Islamike për Mbrojtje dhe Drejtësi) është parti legale politike e shqiptarëve mysliman të Kosovës Sanxhakut dhe Republikës e Maqedonisë është themeluar në dhjetor të vitit 1919 në Shkup.
Për t’u organiuzar në rrafshin politik, me qëllim që të mbroheshin interesat qytetare të shqiptarëve të robëruar në Mbretërinë SKS, më 18 dhjetor 1918 në Shkup, në prani të 64 pjesëmarrësve, do të themelohej partia politike Xhem’ijeti (Bashkimi). Në këtë kuvend, pas një debati tetëorësh, do të arrihej të aprovohej Statuti dhe Programi i Xhem’ijetit. Në bazë të statutit Kuvendi themelues zgjodhi Këshillin Qendror (Hejeti Feale). Gjthashtu u zgjodh edhe Këshilli Mbikëqyrës (Hejeti Teftishije). Kryetar të Xhem’ijetit Kuvendi zgjodhi Nexhip Dragën nga Mitrovica, nënkryetar Sheh Sadudinin nga Tetova, ndërsa sekretar u zgjodh Aqif Blyta nga Pazari i Ri.
Ja çka ka gjetur nga hulumtimet e tia Prof. Dr. Nuridin Ahmeti:
Për këta studiues, Xhemijeti apo deputetët shqiptarë që ishin pjesë e parlamentit në Beograd bënin përpjekje për avancimin edhe të drejtave nacionale të shqiptarëve në Kosovë, “herë pas here kishin zhvilluar edhe veprimtari politike dhe kishin bërë protesta, duke reaguar ndaj kushteve të përgjithshme të jetesës në Kosovë”− konstaton studiuesi britanik Noel Malcolm. Të njëjtin mendim si të studiuesit N. Malcolm e ndanë edhe studiuesi Robert Elsie. Ndërsa, studiuesi Oliver Shmit mendon se në këtë kohë, pavarësisht emrit që mbante Xhemijeti, nuk kishte lidhje koalicionuse në mes të myslimanëve shqipfolës edhe sllavishtëfolës të Bosnjë−Hercego-vinës, dhe se kërkesat e Kaçakëve shqiptarë të parashtruara në këto vite ngjanin me ato të Xhemijetit, si: “dhënien fund të arbitraritetit nga ana e autoritete, pastaj autonomi, rihapja e shkollave shqipe të themeluar nga Austro−Hungaria dhe shqipen si gjuhë zyrtare”.
/Ismet Azizi/
Discussion about this post