Termi “Berda” dhe “Brdžani” është term që rrjedh nga gjuha sllave. Malazezët, banorët e Malësisë ( në gjuhën malazeze Malesija) i quajnë Malisori e që në gjuhën malazeze ka kuptimin „Brđani” (shq. Bërgjani).[1]
Por, për çudi autorët malazezë, përdorin termin “Malesija” dhe “Malisori” e autorët tanë të kundërtën. Nuk është rast i vetëm, kur ne bimë pre e politikave zyrtare të kohës. Si psh.:
Në Jugosllavinë e pas Luftës së Dytë Botërore, Shefi i shtetit J. B Tito në vitet 70 ta të shekullit të kalur me ndryhimet kushtetuiese të asaj kohe, për ti josh boshnjakët, shqiptarët, turqit, torbeshët, goranët, respektivisht pjestarët e beismit islam, krijoi një komb të ri, të ashtuquajtur Musliman. Ky komb i krijuar që dominohej nga pjestarët e besimit islam, e që ne i kem njohur përherë si boshnjakë të Bosnjës dhe Hercegovinës. Në krerët e kombit Musliman në vitin 1993, pas ndryshemeve demokratike, thirrën një kuvend ku morën vendim që të ta kthjenë emrin e vjetër boshnjak, i cili , sipas tyre ishte ndaluar gjatë kohës së sundimit Austro-Hungarez. Pra nga ky vit, jo vetëm myslimanët e B dhe H që vendosën të deklarohen boshnjakë, por edhe myslimanët e Sanxhakut, e që në fakt shumica prej tyre janë me shqiptarë të përkatësisë islame, mandej torbeshët, goranët, romët etj.
Po kthehem te përdorimi i termeva, që edhe e fillova këtë shkrim.
Në Literaturën shqiptare, që zakonisht është literaturë e periudhës së komunizmit, autorët kanë rënë pre e politikës serbosllave ku kjartë shihet përdorim i termave të gabuar. Në vend që të shkruhet për banor e Sanxhakut, ashtu siç kanë qenë të deklauar shqiptarë, apo serb të përkatëssië islame, apo malazezë të përkatësisë islame, torbesh, goranë, për kët periudhë në lieteraturën shqiptare është shkruar me termin Musliman, mandej edhe pas viteve të 90-ta e këtej. Përderi sa është dashur, dhe duhet që sa herë që shkruhet duhet përdorur termet sipas kohës për të cilën bëhet fjalë duke spjeguar në poshtëshënim, për kë bëhet fjalë. Duke u bazuar se topinmet-emërvendet, qytetet, mbiemrat kanë ndryshuar varësisht nga koha kush ka sunduar. Nga koha e Peransorisë Osmane, Mretërisë JuSKS , Gjat Lufës së Parë dhe të Dytë Botërore kur shqiptarët në Tokat e Lirueme, përjetuanë lirinë e vërtetë
Kshtu konsiderojmë se duhet të shkruajmë në publikimet tona: mbiemrat, venbanimet, toponimet etj.
P.sh. Yeni Pazar, Novi Pazar, Parzari i Ri, Tregu i Ri; Tırgovişte, Tregovishtë, Rožaje, Rozhajë; Taşlıca, Akovë, Pljevlje; Seniçe, Sjenica, Senicë; Prepole, Prepoli, Prijepolje; Peşter, Pešter, Peshtera. İşkodra, Shkodra, Skadar, Scutari; Gusine, Gucia, Gusinje; Bihor, Bior, Raštak; Akova Bellopoja Bijelo/Belo Polje Bijelopolje; Kolaşin Kolashini i Ibrit, Stari/Ibarski Kolašin Kolašin; Plava, Plav; Pirlepe Përlepi Prilep; Preşova, Presheva, Preševo; Üsküp Shkupi Skoplje; Yeni Varoş, Nova Varoš, Novavaroš; Sancağı, Sandžak, Sanxhaku; Vušitiri, Vučitrna, Vushtrria. Yakova, Jakova, Gjakova; Borashtiza, Boroštica. Uglla, Ugao. Karakuja, Karakujić,etj.
Ndërsa emrat dhe mbiemrave: Zatriqi, Zatrić; Blyta, Bljuta, Haxhiameti, Hadžiahmetović; Gjakova, Džakovac, Peja , Pejić , Pečanac; Uglla, Uglanin, Ugljanin, Uglić; Daci, Daca, Dacić. Kurpeja, Kurpejović, Kurtaga, Kutagić; Vuthaj , Vusjanin, Vusnjanin; Draga, Dražanin; Boletini, Boletinac, Imami, Imamović, Dreshaj, Drešević, Palaj, Paljević: Murić, Muriqi, Hykaj, Huka, Hukić Ukić; Kelmendi, Klimeti. Klimentić; Karagjorgje, Gjorgji i Zi, Karadjordjević, etj.
[1] Andrija Jovićević: Malesija, Naselja i poreklo stanovništva, knjiga 15, redaktuar nga Jovan Cvijić, Beograd 1923. Botues CID Podgorica 1997.
Discussion about this post