Ismet Azizi
Albania (Latinisht Albānia, Greqisht Ἀλβανία,,[1]në armenishten e vjetër: Աղուանք Ałuankʿ, armenishten modrene: Աղվանք Aġvank’) është emri armenian i Albania e Kaukazit në shek. E II p.l.k.
Sipas studiuesve lokalë, termi Albania i atjeshëm nuk duhet ngatërruar kurrsesi me Albanian e Adriatikut (këtë tonën). Ata pretendojnë se banorët e atjeshëm e kanë quajtur kështu fare rastësisht vendin e tyre ngaqë ai ishte tepër i thepisur me male dhe origjina e emrit të tij vjen nga “alp” që janë lartësitë dhe jo nga fisi i “albanëve” që quhej kështu për shkak se për latinët ata ndodheshin andej nga lind dielli (alba). Banorët e sotëm të atij rajoni e quajnë veten abhkazë dhe jo “albanë” dhe sikurse e vërente edhe Hahn më 1863, gjuha abhkaze ndryshon rrënjësisht nga ajo shqipe. Nuk mund të thuhet e njëjta gjë për emërimet e vendbanimeve sidoqoftë, të cilat ngrenë pikëpyetje shumë të forta.
Autorët armenian potencojnë se emri rrjedh nga fjala “Aghu” («Աղու») që do të thotë armenisht i sjellshëm. Termi Aghuank përdoret në burimet armeniane për të shënuar regjionin mes lumejve Kur dhe Arakses si pjesë të Armenisë Ky emërvend – Albani ka bërë që shumë dijetarë, të huaj, ta përdorin si argument se shqiptarët e kanë prejardhjen nga Kaukazi.[2] Me rëndësi është të theksojmë se një hipotezë të tillë e përkrahën me të madhe shkencëtarët serb maqedon.
Temë shqyrtimi i këtij emërvendi u bë edhe në Enciklopedinë Moderne të Francës. Në këtë enciklopedi, përketë emërvendi do të theksohet: “Disa kronist të vjetër bëjnë të ditur se në rrezen malore të Kaukazit, përgjatë Detit (Liqenit) Kaspik hasim një fis me emrin ALBANI që është menduar se rrjedhin nga Ilirët“. Më tutje, në këtë enciklopedi theksohet: “Asnjë argument nuk e mbështet këtë“. Përndryshe, kronistët që e përkrahin këtë hipotezë janë kënaq me atë se: Albanët e Kaukazit kishin ardhur nga Iliria, në një kohë që nuk mbahet mend’’. Si që duket janë nisur vetëm nga emri Albani dhe në bazë të kësaj të dhëne kanë sjellë një përfundim se Albanët e Azisë janë ata të Albanët e Europës! Si që shihet, një konkludim i tillë nuk ka mbështetje shkencore dhe mund të themi se është tepër naive. Sot në Kaukazin perëndimor rrjedh një lum në drejtim të Liqenit Kaspik i cili mban emrin Bilbano që nuk dallohet shumë nga emri Albani që e mbështetnin dikur. Qyteti Albani ishte i vendosur në derdhejn e këtij lumi. Më tutje, analistët-dijetarët kanë menduar se albanët e Azisë kanë origjinë europiane, ngjajshëm si që kanë menduar se albanët e Europës kanë origjinë aziatike.[3]
Shpjegimin më të mirë për Albaninë e Kaukazit e jep historiani Robert D’Angely. Siaps tij Albanët ne Kaukaz ishin një grup pellazg që kishin emigruar prej djepit të Ballkanit – pra Iliria në drejtim të lindjes. Ata u ndalen në Dagestan (republikë autonome në Kaukaz) sepse terreni i ngjasonte shumë terrenit të albanëve në Shqiperi. Prej asaj dite ata mbeten aty, por nuk mundën ta ruajnë gjuhën dhe identietin pellazg.[4]
Albania e Kaukazit në shek. E II-të p.l.k.Albania e Kaukazit në shek. E II-të p.l.k.
[1] James Stuart Olson, Albanía. An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. ISBN 0313274975
[2] Dr. Risto Ivanovski “Albancite- veshtacka nacia” (Shqiptarët, komb artificial) FOKUS 7. 6. 1996
[3] http://www.ina-online.net/Default.aspx?news=22c9de50-2d9b-41e3-9cd7-a28e634b82ef&ln=3 mi Veliu
[4] Robert d’Angély, L’ENIGME,Botimi shqip : Shtëpia Botuese TOENA.Përmblodhi dhe pëthktheu : Xhevat LLOSHI,Tiranë f.28 1998.Në PDF.http://www.docstoc.com/docs/68052890/Enigma-nga-Pellazget-te-Shqiptaret—Liber-nga-Robert-dAngely-(tani-ne-PDF—149-faqe)
kokaj.net 7 korrik 2015
Discussion about this post