Një kritikë ndaj artikullit “Navodi o Albancima u udžbeniku ‘Istorija za 6. razred osnovne škole’”
Nga “korrigjim didaktik” në propagandë akademike
Veljković dhe Mićić deklarojnë se synimi i tyre është “përmirësimi i saktësisë shkencore” në tekstet e historisë, por gjithë argumentimi ndërtohet mbi premisën politike se “shqiptarët po zhvillojnë luftë informative për të përvetësuar trashëgiminë serbe në Kosovë”. Kjo kornizë i jep punimit karakter ideologjik, jo shkencor.
Në vend që të analizojnë metodologjinë e përshkrimit të historisë në librat e shkollës fillore, autorët kërkojnë rishkrimin e saj sipas një vizioni të vetëm: vizionit nacional-serb të origjinës dhe të legjitimitetit territorial.
Teza e tyre qendrore: “shqiptarët janë Dakë i ardhur në shekullin IX”
Në tekstin e Mihaljçićit për klasën e gjashtë shkruhet se “starosedeoci su sačuvali običaje i jezik – Albanci”. Pra, shqiptarët paraqiten si popull autokton ballkanik që ruajti gjuhën dhe traditën e vet.
Veljković dhe Mićić e shpallin këtë “teori të rrezikshme”, duke pretenduar se:
- Shqiptarët nuk janë autoktonë, por “neromanizovani Dačani” (dakë të pa-romanizuar) që u vendosën në Shqipërinë e sotme pas ardhjes së sllavëve;
- si etnos dhe gjuhë u formuan vetëm në shekullin IX;
- Më pas “u zgjeruan duke albanizuar romanët, sllavët dhe duke i dëbuar serbët”.
Sipas tyre, libri shkollor duhet rishkruar për t’ia ndërruar formulimin, duke përmendur “nomadët daka dhe ilirë” që “krijuan shqiptarët në shekullin IX”, të cilët më vonë “i shtynë sllavët dhe serbët”.
Në dukje, kjo mund të tingëllojë si debat historik. Në fakt është përpjekje për të futur tezën e ardhjes së vonë shqiptare si normë zyrtare në sistemin arsimor serb.
Çfarë thotë shkenca bashkëkohore
Studimet moderne të gjuhësisë dhe të arkeologjisë ballkanike mos e mbështesin këtë version.
Shumica e albanologëve e konsiderojnë gjuhën shqipe degë të veçantë indoevropiane, të formuar në Ballkan shumë përpara shekullit IX, me shtresa leksikore që dëshmojnë kontakt i hershëm me latinishten, greqishten dhe sllavishten e parë.
Hipoteza e dako-moezisë, që e lidh formimin e shqipes vetëm me Dakët e Rumanisë së sotme, është tezë e vjetër dhe e kontestuar, e përdorur sot kryesisht nga rryma nacionaliste serbe për të mohuar lidhjen iliro-dardane të shqiptarëve.
Për më tepër, edhe autorë ndërkombëtarë si Eric Hamp, Radoslav Katičić, Norbert Jokl, Eqrem Çabej, Shaban Demiraj, Martin Huld dhe studiues të tjerë, e shohin formimin e shqipes në hapësirën Dardani – Epir – Iliri jugore, jo në një “veri dakë” imagjinar.
Falsifikimi demografik i Kosovës
Në artikull theksohet se “serbët ishin populli mbizotërues në Kosovë deri në shek. XVIII, kur filloi migrimi i shqiptarëve nga veriu i Shqipërisë”.
Kjo tezë anashkalon plotësisht dokumentet osmane të shekujve XV–XVI, ku prania e elementit shqiptar është e qartë në toponimi dhe antroponimi, si dhe burimet bizantine e latine që përmendin shqiptarë në hapësirat e Dardanisë shumë më herët.
Sot dihet se proceset demografike në Kosovë kanë qenë të ndërsjella: migrime, islamizime, albanizime dhe serbizime, varësisht nga luftërat dhe administratat. Ta paraqesësh këtë histori të ndërlikuar si “ardhje e shqiptarëve në tokat serbe” është deformim, jo interpretim.
Manipulimi me autoritete shkencore
Artikulli mbështetet pothuaj vetëm në autorë të njëanshëm: Georgiev, Stanišić, Popović, Garašanin, Bogdanović – të gjithë të lidhur me Akademinë Serbe të Shkencave (SANU) ose me botime të periudhës së nacionalizmit të viteve ’80.
Nuk përmenden fare studime ndërkombëtare të periudhës moderne, as qasjet krahasuese evropiane mbi etnogjenezën ballkanike.
Pra, nuk bëhet fjalë për debat shkencor, por për kanonizmi të një narrative politike brenda arsimimit serb.
Rreziku i futjes së kësaj narrative në shkollë
Propozimi që u bëhet autorëve të teksteve serbe është i qartë:
të hiqet çdo referencë që i lidh shqiptarët me autoktoninë ballkanike dhe të zëvendësohet me versionin e “nomadëve dakë që formuan kombin në shek. IX”.
Në aspektin didaktik, kjo është një formë e institucionalizimit të armiqësisë etnike.
Në vend që nxënësit të mësojnë se si ndërtohen hipotezat historike dhe se si ndryshojnë interpretimet me kalimin e kohës, atyre u ofrohet një “e vërtetë” e ngurtë që prodhon ndarje morale:
“Serbët – autoktonë e viktima; Shqiptarët – të ardhur e pushtues.”
Ky është shembull tipik se si ideologjia e “tokës dhe e gjakut” përkthehet në gjuhën e shkollës.
Përfundim: kur shkenca përdoret për të ndërtuar armiq
Artikulli i Veljković dhe Mićić nuk është thjesht një polemikë për terminologjinë në libra shkollorë; është pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për ta rishkruar historinë e Ballkanit në funksion të politikës shtetërore serbe ndaj shqiptarëve dhe Kosovës.
Në vend të qasjes kritike e shumëburimore, ai mbështetet në seleksionim të njëanshëm të autorëve dhe në përdorim propagandistik të hipotezave të diskutuara.
Në fund, ajo që paraqitet si “shkencë neutrale” është në të vërtetë një projekt ideologjik: të mësosh që shqiptari është “i vonë”, “i rrezikshëm” dhe “falsifikator”.
Ky model i “mësimit të shqiptarit” nuk ndihmon pajtimin e brezave, por ushqen përçarje dhe frikë — madje që në bankat e shkollës.
DardaniaPress.net
Rubrika: Analiza & Mendime
Discussion about this post